Vandaag zou mijn oma 96 geworden zijn. Afgelopen zomer heb ik afscheid genomen van haar lichamelijke aanwezigheid in mijn leven. Oma was de liefdevolste vrouw die ik ooit heb gekend. Haar hart was puur en ze omarmde mensen op een manier die me altijd diep raakte. Oma hield van mensen, of ze nu leuk waren of niet, zogezegd. Ze wist altijd het beste in mensen naar boven te halen en als de hele wereld iemand afwees omdat het een grote boef was, dan wist mijn oma precies dat hart te raken met haar gastvrijheid en ongedwongenheid.
Sinds ik me kan herinneren hield ik ervan om naar mijn oma te luisteren. Ze kon prachtig en met ongelooflijk veel humor vertellen. Ze wist ook welke woorden ze moest gebruiken om mij te raken en om mijn aandacht vast te houden. Ze vertelde me veel verhalen over haar leven, verhalen met een moraal, bemoediging of aansporing. Ik begreep de taal van mijn oma en oma begreep mij. Ze begreep mijn intenties en mijn woorden. Ik hoefde me bij haar nooit uit te leggen, zelfs niet als ik haar kwetste of als ik een misstap maakte met gevolgen die voor mezelf of anderen pijnlijk waren. Doordat oma nooit veroordeelde, heb ik van kleins af aan gevoeld dat het niet erg is om sorry te zeggen, dat het niet erg is om fouten toe te geven. Nog vind ik dat niet moeilijk om te doen, of ik nu op iemand z’n tenen sta (letterlijk) of iemand echt heel erg verdriet doe. Want hoe goed mijn intenties ook kunnen zijn in relatie tot anderen, ik maak fouten en ik kwets mensen. Mijn hart krimpt op zulke momenten in elkaar, want ik sluit mensen makkelijk heel diep in mijn hart. Diezelfde mensen kan ik ongewild alleen ook verwonden, en misschien vind ik dat wel het ergste wat er bestaat: mensen pijn doen om wie ik geef, voor wie ik op de bres sta en die ik met alles in me wil liefhebben en beschermen.
Maar het gebeurt en er zijn tijden in mijn leven dat ik niet goed hoor, dat ik niet goed zie, dat ik niet goed begrijp. Maar wat de redenen daar ook voor zijn, of het voor mezelf begrijpelijk is of niet, de impact blijft. En voor die impact wil ik verantwoordelijkheid nemen. In eerste instantie door uit te spreken dat het me spijt dat ik de ander heb pijn gedaan, maar ook door een manier te zoeken om de situatie op te lossen of weer in de rust te krijgen. Soms leg ik daarbij uit waarom ik iemand niet ‘zag’ in een bepaalde situatie, maar tegelijk besef ik dat geen enkele uitleg iets afdoet van de pijn van een ander. Wat ik ook doe, ik kan een gebroken of gekneusd hart niet helen. Ik kan alleen mijn oprechte excuses aanbieden, en hopen dat de ander mij op een dag kan vergeven. Ik kan alleen oprecht erkennen dat ik fout ben geweest, en hopen dat de ander hoort dat ik verantwoordelijkheid neem voor de impact van mijn woorden en/of daden.
Het gebied tussen spijt uiten en het moment dat de ander mij kan vergeven ervaar ik als een onzekere tijd. Die tijd kan weken duren, maar soms ook jaren. Oma zei altijd tegen me: “Als iemand je zijn of haar excuses aanbiedt en je kiest ervoor om te vergeven, spreek dat dan alsjeblieft uit, zodat de ander en ook jijzelf weer vrij kunnen zijn.” Nu besef ik dat vergeving voor veel mensen (de afsluiting van) een proces is in plaats van een keuze aan het begin van een genezingsweg, maar voor mijzelf is het dat wel. Dat is niet altijd zo geweest overigens, maar toen ik in praktijk ging brengen wat mijn oma me wilde leren, begon ik de kracht van haar woorden te zien. Het zette me vrij en ik merkte dat ik steeds makkelijker kon zeggen: “We maken allemaal fouten, ik weet dat het zijn/haar intentie niet was om me te kwetsen, dus ga uit van het beste van de ander ga ik opnieuw op zoek om me weer te verbinden met de liefde die ik voor die ander voel.”
Ik besef dat dat heel makkelijk kan klinken. Maar als ik zie wat het met mij doet als een ander mij niet wil vergeven, of zegt dat wel te doen maar kwaad over over me spreekt, dan kan en wil ik niet anders dan kiezen voor vergeving als de start van een genezingsproces. Als ik dat niet doe, houd ik een ander klein, laat ik een ander stof happen, verneder ik de ander voor mijn gevoel zelfs. En die gevoelens zijn er niet als ik vanaf het begin loslaat en uitga van het beste in de ander. Genezing kan dan ik alle rust volgen, hoe lang dat dan duurt maakt dan niet uit.
Vergeving als keuze doorbreekt bij mij ook de neiging om kwaad te spreken, te sneren, vast te houden aan ‘mijn gelijk’ en om anderen aan mijn kant proberen te krijgen. Als ik vergeven heb, is dat namelijk niet meer nodig. Dan kan ik zeggen: “Ik ben pijn gedaan, maar ik laat los. Mijn hart doet zeer, maar ik blijf kiezen om liefdevol over de ander te blijven spreken.” Betekent dat ook dat de pijn meteen weg is? Nee, natuurlijk niet. Maar het geeft me wel ruimte om verder te leven zonder dat delen van mij vastzitten, en het helpt me om een ander het beste te blijven gunnen.
Ik ben dankbaar voor mijn oma, die ik op deze dag gedenk. Ik heb nog zoveel te leren, ik maak nog zoveel fouten. Maar ik hoop dat ik de moed zal houden om eerlijk naar mezelf te blijven kijken, zonder zelfrechtvaardiging en zonder vingerwijzen. Oma heeft me de kracht van vergeving voorgeleefd en ik hoop dat ik net zo zacht en liefdevol als zij zal worden.